Ομιλία για τον ΑΝΔΡΕΑ ΠΟΛΕΝΤΑ

στην 100^η  επέτειο της Μεταπολιτευτικής  Επανάστασης και τον εορτασμό της Εθνικής Αντίστασης.

από τον Ξανθουδάκη Μιχαήλ

Πρόεδρο κοινότητας Βρυσών Αποκ/νου

Βρύσες 23-11-1996

Σεβασμιότατοι, κ. Βουλευτές, Κα Νομάρχης, Στρατηγέ μου, κ. Εκπρόσωπε του Δήμου Χανίων, κ. Εκπρόσωποι των Ενόπλων Δυνάμεων, κ. Νομαρχιακοί Σύμβουλοι, κ. Δημοτικοί Σύμβουλοι, κ. πρόεδροι των Συμβουλίων Περιοχής, κ. Συνάδελφοι, Κυρίες και Κύριοι.

Το Κοινοτικό Συμβούλιο σας καλωσορίζει στις Βρύσες, σας ευχαριστεί που ανταποκριθήκατε στο κάλεσμά του, και ακόμη σας ευχαριστεί για την τιμή που η παρουσία σας αποδίδει στους ήρωες αγωνιστές και σε μας.

Επίσης το Κοινοτικό Συμβούλιο νιώθει την υποχρέωση να πει ένα μεγάλο ευχαριστώ στο Κοινωφελές Ίδρυμα «Αγία Σοφία», για τη συνεργασία και τη βοήθεια που μας πρόσφερε. Δεν μπορεί όμως να μην ευχαριστήσει το ίδιο τον παπα-Μανόλη Βαλσαμάκη και το Δάσκαλο Σταύρο Ζώη που ανέλαβαν την ευθύνη και το βάρος των εκδηλώσεων, αλλά και την Πρεσβυτέρα που ανέλαβε την ευθύνη της φιλοξενίας, θα ήταν πράγματι άδικο αν δεν ευχαριστούσε τις γυναίκες του χωριού μας που με ενθουσιασμό πραγματικά βοήθησαν σ’ όλες τις εργασίες για να ευχαριστήσουν όσο ήταν δυνατό περισσότερο τους καλεσμένους μας.

Ακόμη είναι υποχρέωση του Κοινοτικού Συμβουλίου να ευχαριστήσει τους Βρυσιανούς μαθητές και μαθήτριες του σχολικού μας συγκροτήματος που βοήθησαν απεριόριστα παντού.

Να είστε όλοι καλά.

* * *

Οι σημερινές μας εκδηλώσεις αγαπητοί μας καλεσμένοι, έχουν διπλή σημασία για μας τους Βρυσιανούς. Πρώτο γιατί γιορτάζουμε την επέτειο των εκατό χρόνων από την Μεταπολιτευτική Επανάσταση και την Εθνική Αντίσταση μαζί, και δεύτερο γιατί τιμούνται οι συγχωριανοί μας ήρωες, Μ. Κούνδουρος και Α. Πολέντας.

Για την επέτειο των εκατό χρόνων από τη Μεταπολιτευτική Επανάσταση και το Μανούσο Κούνδουρο θα αναφερθεί ο κεντρικός ομιλητής των αποψινών εκδηλώσεων κ. Πάρις Κελαϊδής.

Για την Εθνική Αντίσταση και τον Ανδρέα Πολέντα, ζητείται η υπομονή και καλοσύνη σας για την ολιγόλεπτη ταλαιπωρία από τον υποφαινόμενο. Δεν θα κάνω καμιά εισαγωγή γιατί ο προγραμματισμένος χρόνος δεν το επιτρέπει. Έχουμε όμως εμείς οι Βρυσιανοί υποχρέωση και κάθε λόγο να γιορτάζουμε την Εθνική Αντίσταση και να τιμούμε τη μνήμη του Γενικού Γραμματέα της Ανδρέα Πολέντα.

Ανδρέας Πολέντας λοιπόν και Εθνική Αντίσταση είναι δυο έννοιες συνδεδεμένες και αχώριστες.

Βιογραφία, Μορφή και χαρακτήρας, Δράση και έργο του Ανδρέα Πολέντα.

Πρώτα Βιογραφία: Θα πούμε όσα ξέρουμε.

Γεννήθηκε το 1908 στα Σφακιά, από γνήσιους Σφακιανούς γονείς, τον Παύλο Πολέντα και την Άννα Μπολιώτη. Ο πατέρας του ήταν έμπορος και γύρω στα 1915 εγκαταστάθηκε στις Βρύσες όπου και μεγάλωσε ο Ανδρέας. Δεν γνωρίζουμε το Δημοτικό Σχολείο που τελείωσε, ξέρουμε όμως ότι τελείωσε το Γυμνάσιο Βάμου με άριστα κι έφυγε για την Αθήνα όπου γράφτηκε στην Νομική Σχολή. Η μιζέρια κι οι όποιες δυσκολίες της εποχής εκείνης όχι μόνο δεν τον εμπόδισαν να ικανοποιήσει τη δίψα του για μάθηση, γνώση και δράση, αλλά μέσα σ’ αυτές σφυρηλατήθηκε η μορφή και ο χαρακτήρας του.

 Ήταν φοιτητής όταν ήρθε σε αντίθεση με τους Βενιζελικούς του τόπου, παρ’ όλο που θαύμαζε το πνεύμα του Ελευθερίου Βενιζέλου, και αυτό εξ αιτίας του «Ιδιωνύμου» κατά την περίοδο 1928-32, όταν επιβλήθηκε ο νόμος αυτός που περιόριζε τις δραστηριότητες των εργατών και φοιτητών. Αφού τέλειωσε τη Νομική Σχολή γύρισε στις Βρύσες. Βρέθηκε όμως και πάλι αντίθετος με τη Μεταξική δικτατορία και μια μέρα πιάστηκε στα χέρια με τον τότε Διοικητή του Αστυνομικού Τμήματος Βρυσών μέσα στο μαγαζί του πατέρα του και φυγοδικεί. Υπηρέτησε τη στρατιωτική θητεία του στο αλβανικό μέτωπο. Τα γεγονότα του 1940-41 βρίσκουν τον Ανδρέα Πολέντα στα Χανιά.

Επιτρέψτε μου εδώ να διακόψω τη βιογραφία του, που θα συνεχίσω αργότερα, για να αναφερθώ στη Μορφή και το χαρακτήρα του.

Από την παραπάνω βιογραφία, φαίνεται πως ο Ανδρέας Πολέντας ήταν ένας παθιασμένος εραστής της ελευθερίας. Τον χαρακτηρίζουν οι έννοιες ελευθερία - δικαιοσύνη - αγάπη - πατρίδα - θρησκεία -οικογένεια - όραμα -τόλμη - θάρρος - ειλικρίνεια - ταπεινοφροσύνη - μα προπαντός το χρέος. Το χρέος που τόση ανάγκη το ‘χει  η εποχή μας.

Ο Βενιζέλος, οι βαλκανικοί πόλεμοι, η ένωση της Κρήτης με τη μητέρα Ελλάδα, οι Μακεδονομάχοι, ο θρύλος των αγωνιστών της κρητικής επανάστασης, των Σφακιανών τουρκοφάγων, όλοι οι αγωνιστές που έπεσαν για την πατρίδα, μα και το πνεύμα της εποχής εκείνης ολοκλήρωσαν την μορφή του.

Έχω τη γνώμη πως την ώρα της γέννησής του, ο Δημιουργός φύτεψε μέσα του μόνο αρετές, ιδανικά μα και το χρέος της φύλαξής τους. Έτσι γεννήθηκε η μορφή που λέγεται Ανδρέας Πολέντας.

Πάμε τώρα στη Δράση και το έργο του.

Εδώ θα πούμε δυστυχώς, τόσα όσα χωρεί ο προγραμματισμένος χρόνος κι όχι όσα πρέπει και που εμείς θέλουμε. Πιστεύουμε πως οι ιστορικοί θα γράψουν τα περισσότερα από τις μελέτες των στοιχείων που έχουν βρεθεί, αλλά και από τα όσα γνωρίζουν.

Είπαμε ότι τα γεγονότα του 40-41 βρίσκουν τον Ανδρέα Πολέντα στα Χανιά. Με μεγάλο ενδιαφέρον και προσοχή παρακολουθεί τα πάντα από όλα τα μέσα ενημέρωσης της εποχής. Μελετά, αναλύει τη διεθνή κατάσταση, ανησυχεί και ετοιμάζεται για σύντομη δράση.

Συναντιέται με το Συνταγ/χη Ανδρέα Παπαδάκη στο Βουρβουρέ, με τον οποίο είχε γνωριστεί τη Μεταξική περίοδο που φυγοδικούσαν στα βουνά. Ο Βουρβουρές, είναι μια τοποθεσία ανάμεσα στην Ασή-Γωνιά και τον Καλλικράτη, αφού συζήτησαν διάφορα σχέδια δράσης, ο Πολέντας ρίχνει την ιδέα ίδρυσης αντιστασιακής οργάνωσης. Ο Συνταγ\χης Παπαδάκης ενθουσιασμένος από την επίσκεψη και συζήτηση, συμφωνεί απόλυτα με τον Ανδρέα Πολέντα κι αποφασίζουν την ίδρυση της πρώτης Αντιστασιακής Οργάνωσης σ’ όλη την Ελλάδα.

Έτσι ο Ανδρέας Πολέντας στις 15 Ιουνίου 1941 συντάσσει το καταστατικό, αφού συνεννοήθηκε με το γιατρό Παΐζη. Το καταστατικό ορίζει  σαν εκπρόσωπο για τα Χανιά το γιατρό Παΐζη, τον Συνταγ/χη Ανδρέα Παπαδάκη και Λοχαγό Αλεβιζάκη για το Ρέθυμνο, τον Τίτο Γεωργιάδη και Ζουδιανό για το Ηράκλειο και το Γιάννη Ιωαννίδη για το Λασίθι. Η αντιστασιακή οργάνωση παίρνει τον τίτλο ΑΝΩΤΑΤΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΑΓΩΝΑ ΚΡΗΤΗΣ (Α.Ε.Α.Κ.) με πρόεδρο το Συνταγ/χη Ανδρέα Παπαδάκη.

Ο Ανδρέας Πολέντας γίνεται Γενικός Γραμματέας της. Τη θέση αυτή ζήτησε ο ίδιος από μετριοφροσύνη λόγω της νεαράς του ηλικίας, παρόλο που ήταν ο μεγαλύτερος συντελεστής μεταξύ των τριών πρωτοπόρων της ιδέας. Κι εδώ βλέπουμε την ταπεινοφροσύνη του. Αλλά δεν ήταν ο Γραμματέας της οργάνωσης μόνο για τον τίτλο, μα ήταν η ψυχή κι η κινητήριος δύναμη αυτής, όπως διηγήθηκε ο Συντ/χης, τρία χρόνια αργότερα από το θάνατο του Ανδρέα Πολέντα.

Θα κάνουμε μια παρένθεση, για να προσθέσουμε εδώ, πως ο Ανδρέας Πολέντας, δεν ήθελε τίποτε να πάρει, μόνο να δώσει τα πάντα ήθελε, παρά τη νεαρή του ηλικία δεν δελεάστηκε από τίτλους για την ικανοποίηση του νεανικού του εγωισμού, δεν του άρεσε να φαίνεται τ’ όνομά του πουθενά. Να η ταπεινοφροσύνη του. Ένιωθε πως είχε μόνο χρέος, οι δόξες και οι τιμές δεν τον άγγιζαν.

«Ανδρέα Πολέντα, επίτρεψέ μας να σου πούμε, πως μόνο εδώ δεν τα κατάφερες. Παρά τη θέλησή σου, βρέθηκαν τα στοιχεία που μαρτυρούν το έργο σου και που δεν πρόλαβες να εξαφανίσεις, έτσι δείχνεις τη μορφή σου κι υποχρεώνεσαι πλέον να δεχθείς αυτά που σου ανήκουν και ποτέ δε θέλησες: τη δόξα και την τιμή που τόσο περιφρόνησες.» Και κλείνουμε εδώ την παρένθεση.

Από την ώρα που γίνεται Γεν. Γραμματέας ο Ανδρέας Πολέντας αρχίζει και το γιγάντιο έργο του. Σε ελάχιστο χρόνο ιδρύει αδελφότητες σ’ όλο τον Αποκόρωνα, συντάσσει πρακτικά και ορκίζει αντιπροσώπους. Εδώ πρέπει ν’ αναφερθεί ότι στο χωριό μας όρκισε το Μιχάλη Ξανθό που στη συνέχεια του ανέθεσε την οργάνωση ενόπλου τμήματος στον Αποκόρωνα. Υπογράφει πρωτόκολλα σαν επαρχιακός αντιπρόσωπος και σε χρόνο ρεκόρ όλη η επαρχία μας βρέθηκε οργανωμένη κάτω από την καθοδήγηση του Ανδρέα Πολέντα. Στη συνέχεια ενθαρρύνει κι εμψυχώνει τους κατοίκους και συμμάχους στρατιωτικούς που κρύβονταν στα σπίτια των ντόπιων. Ταξιδεύει από τις βρύσες στα Χανιά, στο Βουρβουρέ, στο Ρέθυμνο. Οργώνει συνέχεια κι ακούραστα όλη την Κρήτη. Τα πρακτικά και γενικά όλα τα έγγραφα της οργάνωσης τα συντάσσει ο ίδιος.

Σε τρεις μόλις μήνες (15-9-41) από την ίδρυση της Α.Ε.Α.Κ ολόκληρη η Κρήτη ήταν οργανωμένη. Οι αντιπρόσωποι των νομών με την καθοδήγηση της Α.Ε.Α.Κ. και τη στενή παρακολούθηση του Ανδρέα Πολέντα είχαν επιτελέσει το έργο τους. Το έργο όμως του Ανδρέα συνεχίζεται. Αφού είχε συντάξει μυστικό κώδικα επικοινωνίας, ιδρύονται μυστικές υπηρεσίες, γίνονται συνεργασίες Α.Ε.Α.Κ - Συμμάχων με συνδέσμους και ιδρύονται ένοπλες αντιστασιακές ομάδες. Σ’ όλα τούτα συντονιστής και καθοδηγητής ήταν ο Πολέντας.

Ενώ η οργάνωση λειτουργούσε πλέον άψογα, μετά ένα χρόνο περίπου και συγκεκριμένα στις 14 Νοεμβρίου 1942, ο Ανδρέας Πολέντας αποφασίζει να καλέσει τους αντιπροσώπους της οργάνωσης σε σύσκεψη. Σαν τόπο συγκέντρωσης διαλέγει τις Βρύσες επειδή είχε περισσότερη εμπιστοσύνη στους χωριανούς του. Καλεί λοιπόν τους αντιπροσώπους απ’ όλους τους νομούς αλλά και τους Άγγλους συνδέσμους, (οι Άγγλοι καλούνταν σ’ όλες τις συγκεντρώσεις της Α.Ε.Α.Κ..) γιατί ο Πολέντας δεν ήθελε να κρύψει τίποτα. Να η ειλικρίνειά του. Ο Τσιφάκης σαν εκπρόσωπος του Ρεθύμνου έχει τώρα περισσότερες σχέσεις με τους Άγγλους στον Πρινέ. Δεν παρουσιάζεται λοιπόν στη συγκέντρωση όπως και οι Άγγλοι. Ο Ζουδιανός από το Ηράκλειο ξέμεινε στο δρόμο και δεν έφτασε. Έτσι παρόντες ήταν ο γιατρός Παΐζης, ο Γιάννης Ιωαννίδης που ήλθε από το Λασίθι, ο Αλεβιζάκης κι ο Πολέντας.

Η μοιραία στιγμή έφτασε. Οι Γερμανοί είχαν κυκλώσει τις Βρύσες κι έπιαναν όποιον υποψιάζονταν για ύποπτο. Ειδοποιήθηκε ο Πολέντας και πρώτο μέλημά του ήταν να βοηθήσει τους ξένους, τον Ιωαννίδη και Αλεβιζάκη να φύγουν. Αυτός έμεινε παρόλο που μπορούσε να φύγει κι έπεσε στην παγίδα των Γερμανών με το Μεγαλακάκη μαζί. Την ίδια μέρα συλλαμβάνουν και τον Ευαγγέλου τον ασυρματιστή από τα Δωδεκάνησα, που φιλοξενούνταν στο σπίτι του Βάνδουλα στο Βαφέ. Τριάντα επτά μέρες αργότερα ο Πολέντας, ο Μεγαλακάκης κι ο Ευαγγέλου  οδηγούνται στο εκτελεστικό απόσπασμα.

Πριν όμως κλείσουμε, πρέπει να πούμε ότι η οργάνωση αυτή δεν πήρε έκταση, ούτε διατυμπανίστηκε το έργο της, γι’ αυτό και λίγοι πέραν του Νομού Χανίων γνωρίζουν τη μεγάλη δράση του Ανδρέα Πολέντα. Αυτό συμβαίνει, γιατί έλαβε χώρα την εποχή που ο εχθρός μεσουρανούσε κι ήταν ώρα για δουλειά. Άλλωστε ο Ανδρέας Πολέντας όπως είπαμε δεν  ήθελε ρεκλάμες, τίτλους και αμοιβές.

Επανερχόμενος στη βιογραφία του Ανδρέα Πολέντα, σας αναφέρω όπως και παραπάνω, ότι συνελήφθη και στις 23-12-1942 εκτελέστηκε από τους Γερμανούς. Είναι όμως αξιοθαύμαστη ακόμα κι η τελευταία στιγμή της ζωής του. Όταν τον ρώτησαν ποια είναι η τελευταία του επιθυμία, έκανε νόημα στο Γερμανό επικεφαλής του Εκτελεστικού Αποσπάσματος κι εκείνος χαρούμενος πως κάτι θα του μαρτυρούσε ο Πολέντας, τρέχει πολύ κοντά του. Τότε ο Ανδρέας Πολέντας τον φτύνει κατάμουτρα, φτύνοντας έτσι τη βία και ολάκερο το Φασισμό.

Εδώ κλείνει, εντελώς επιγραμματικά, το κεφάλαιο Ανδρέας Πολέντας.

Ας είναι αιωνία η μνήμη του.

Τελειώνοντας, πρέπει να κάνω γνωστό, ότι ο πρώτος εξάδελφος του Ανδρέα Πολέντα, κ. Μπολιώτης Μανούσος, επιθυμεί την καθιέρωση επάθλου στη μνήμη του Ανδρέα Πολέντα, με χρηματικό ποσό που θα προσφέρεται από τον ίδιο κάθε χρόνο στον πρώτο επιτυχόντα στα ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα, από τους μαθητές των Σχολείων του χωριού μας.